Annèxa:Plurals irregulars en occitan
La formacion del plural
[modificar]La formacion del plural dels adjectius e dels noms en occitan se fa amb de cambiaments leugièrs.
1. D'un biais general lo plural s'obten en apondre "s" a la forma del singular.
| òme → òmes | femna → femnas | blanc → blancs | blanca → blancas |
- L'excepcion son los plurals dits "sensibles" presents unicament en lengadocian e encara pas obligatòris: Los mots acabats per "ç, s, is, ch, g, sc, st" fan lor plural en "es".
| braç → braces | tais → taisses | mois → moisses | país → païses | pas → passes | cas → cases | las → lasses | fach → faches | puèg → puèges | bòsc → bòsques | trast → trastes | trist → tristes | abondós → abondoses | fus → fuses | ros → rosses |
- Los plurals sensibles dits "abusius" : d'unes articles, pronoms o adjectius fan tanben son plural en "es".
| un → unes o unis (en luòc d'uns) | aquel → aqueles o aquelis (en luòc d'aquels) | el → eles o elis (en luòc dels) | tot → totes o totis (en luòc de tots) |
(Cèrts parlars fan en -i aquels plurals masculins en -es)
I a una tendéncia populara fòrta a faire los adjectius alongats al plural, en Carcin, Roergue e mantuna partida del Lengadòc. La novèla flexion -es, non solament se substituís, mas encara s'ajosta sovent a l'anciana e regulara flexion en -s, dins lo pronom el (>elses), dins maites adjectius determinatius (aquelses, qualses, quantses, tantses, totses, unses ; al femenin, totsas, unsas), e dins dos o tres substantius (uèlhses <uèlh, pelses <pel, reises <rei, fialsses <fial, final, sòusses <sòu) o adjectius (prosses <pro, los teusses <lo teu). Aquestas flexions tòcan tanben las particulas, regularament invariablas, mai e ges, e lo nom compausat totplen, que n'a lo ròtle (Per de c(o)òps n'a pas gisses (Vilafranca de Roergue); totplenses d'autres legats (id.); li fau maisses de pelses grises (Besièrs).
- Los mots en "tz" fan son plural en "ses".
| votz → voses | cantairitz → cantairises |
Excepcion: la patz → las patz
2. Los noms d'ostal prenon la marca del plural.
los Andrieus, los Negres, los Ortolans, los Bòsques, los Rosses
3. Los noms emplegats dins un sens collectiu o partitiu an pas de plural.
la polalha, l'aujam, lo postam, l'arbram, lo folhum, l'auselum, lo femnum, la lenha, l'òssa, la frucha, lo bestial
4. Los mots que designan de causas compausadas de doas parts o mai s'emplegan unicament al plural.
las bragas, las cauças, las mordassas, las morenas, los talhants, las tenalhas
- Es çò meme pels noms de fèstas, de ceremonias religiosas o de trabalhs agricòlas.
Cendres, Pascas, Vèspras, vigilhas, cubrisons, sègas, semenilhas, vendémias
5. Plural dels mots compausats.
- Los, formats per dos noms en oposicion o per un nom seguit o precedit d'un adjectiu que lo qualifica, fan variar los dos tèrmes.
| pòrta-fenèstra → pòrtas-fenèstras | nap-caulet → naps-caulets | agulha-cosent → agulhas-cosents |
- Los, formats d'un adjectiu precedit d'un nom que servís de complement, o de dos noms que un es lo complement de l'autre, o d'un vèrbe e de son complement, fan variar lo darrièr tèrme.
| alablanc → alablancs | terratrèmol → terratrèmols | rampalm → rampalms | còrdolor → còrdolors | sarracap → sarracaps | palfèr → palfèrs |
- Dins los noms formats d'un nom seguit d'un nom suplementari, que lo completa amb l'ajuda d'una preposicion, lo tèrme complement demòra invariable.
| cap d'ostal → caps d'ostal | molin de vent → molins de vent |
- Pasmens, quora lo sens de la composicion s'es perdut, los noms compausats an tendéncia a èstre traitats coma de noms simples.
| aigardent → aigardents | vinagre → vinagres | vidalba → vidalbas | capmèstre → capmèstres | capmàs → capmases | maldecap → maldecaps |
- Se pòdon trobar de substantius que malgrat son mòde verbal, prenon la marca del plural.
| paucval → paucvals (fr. vaurien) | malagacha → malagachas (fr. qui a le mauvais œil) | fug-l'òbra → fug-l'òbras (fr. paresseux, fainéant) |
6. Lo plural s'emplega facilament per una causa unica, o multipla, o per donar una valor expressiva.
- sonar los classes (sonar lo clas);
- seguir las escòlas (far estudis, anar a l'universitat);
- las sonalhas (far tindar las campanas);
- las susors me prenon;
- far las patz;
- de cuols (caire );
- de ventres (caire )